HVAƐ ER GLOBALIZATION?

HnattvƦưing vĆ­sar Ć­ stuttu mĆ”li til alĆ¾jĆ³Ć°avƦưingar efnahagslegra, fĆ©lagslegra, efnahagslegra, stjĆ³rnmĆ”lalegra og landfrƦưilegra, menningarlegra, trĆŗarbragĆ°a og annarra mĆ”la og aĆ° skapa veraldarumhverfi sem byggist Ć” gagnkvƦmum skiptum. MeĆ° ƶưrum orĆ°um er hƦgt aĆ° lĆ½sa alĆ¾jĆ³Ć°avƦưingu sem ferli alĆ¾jĆ³Ć°avƦưingar. 21 einkennist einkum af hnattvƦưingu meĆ° framĆ¾rĆ³un tƦkninnar. Vegna Ć¾essarar aukningar Ć” ƶldinni stendur heimurinn nĆŗ frammi fyrir alĆ¾jĆ³Ć°legu mati Ć” Ć¾orpum.
HnattvƦưingin, sem byrjaĆ°i aĆ° sjĆ”st Ć­ 1980 Ć­ fyrsta skipti, hefur hraĆ°aĆ° Ć” Ć”rum 1990 meĆ° Ć¾rĆ³uninni Ć­ fjƶlmiĆ°lum og tƦkni. Og Ć”hrif Ć¾ess vegna hnattvƦưingarinnar; Auk efnahagskreppunnar sem mun eiga sĆ©r staĆ° Ć­ landi er ĆŗtbreiĆ°sla tĆ³nlistar, Ć­Ć¾rĆ³tta, menningar og stjĆ³rnmĆ”lasviĆ°s farin aĆ° birtast um allan heim og Ć” nƦstum ƶllum sviĆ°um.
ƞaĆ° er hƦgt aĆ° segja aĆ° alĆ¾jĆ³Ć°avƦưing hafi mĆ³tast Ć­ fjĆ³rum meginĆ¾Ć”ttum Ć­ sƶgulegu ferli. ƞetta eru; trĆŗarbrƶgĆ°, tƦkni, efnahag og heimsveldi. ƞrĆ”tt fyrir aĆ° Ć¾au flytji ekki sĆ©rstaklega hafa Ć¾au veriĆ° aĆ° styrkja hvort annaĆ° oft.
ƞegar litiĆ° er til hnattvƦưingarinnar aĆ° undanfƶrnu er mƶgulegt aĆ° sameina hana af fimm meginĆ”stƦưum. ƞetta eru frĆ­verslun, Ćŗtvistun, byltingar Ć­ samskiptum, frjĆ”lshyggja og lagalegt samrƦmi. MeĆ° afnĆ”mi Ćŗtflutnings- og innflutningsrƔưstafana og tollskrĆ”r rĆ­kjanna Ć­ mƶrgum mĆ”lum er tĆ­mabil frĆ­verslunar hafiĆ°. FyrirtƦkin fĆ³ru aĆ° framleiĆ°a vƶrur og Ć¾jĆ³nustu Ć­ mismunandi lƶndum og erlendis. MeĆ° Ć¾essum hƦtti var byrjaĆ° Ć” Ćŗtvistun. Flutningur samskipta hefur veriĆ° upplifaĆ°ur meĆ° kerfinu sem auĆ°veldar flutning Ć” vƶrum sem kallast gĆ”magerĆ° til heimsins og umskipti Ć­ breiĆ°bandskerfi meĆ° lƦkkun kostnaĆ°ar. InnleiĆ°ing frjĆ”lsrƦưis hefur veriĆ° hvatning til aĆ° opna lƶnd meĆ° kalda strĆ­Ć°inu. Lagalega samhƦfingarferliĆ° er byrjaĆ° aĆ° koma lƶndunum Ć­ samrƦmi viĆ° lƶg um eign og hugverk.
Ef viĆ° lĆ­tum Ć” gagnrĆ½ni hnattvƦưingarinnar er hĆŗn gagnrĆ½nd hvaĆ° varĆ°ar efnahagsleg, mannrĆ©ttindi og menningu. Ef viĆ° lĆ­tum Ć” Ć”stƦưur Ć¾essa er gagnrĆ½ni Ć” Ć¾aĆ° aĆ° Ć¾rĆ”tt fyrir heildaraukningu auĆ°s Ć­ heiminum sĆ© ekki deilt um jafna auĆ°. HvaĆ° varĆ°ar mannĆŗĆ°arstƦrĆ°ir er litiĆ° Ć” Ć¾aĆ° sem brot Ć” mannrĆ©ttindum aĆ° rƔưa starfsmenn Ć­ sumum fyrirtƦkjum, sĆ©rstaklega skĆ³ og fƶt, Ć­ mjƶg langan tĆ­ma fyrir mjƶg lĆ”gar tekjur. ƞegar kemur aĆ° menningarlegri vĆ­dd gagnrĆ½ninnar eru gagnrĆ½ni Ć” borĆ° viĆ° tilvist staĆ°bundinna framleiĆ°enda og ĆŗtbreiĆ°sla alĆ¾jĆ³Ć°legra fyrirtƦkja Ć” heimsmarkaĆ°i.
JƔkvƦư einkenni hnattvƦưingarinnar
MeĆ° Ć¾rĆ³un tƦkni- og samskiptaaĆ°stƶưu hjĆ”lpar Ć¾aĆ° til aĆ° tryggja fjƶlbreytni og aĆ°greiningu hvaĆ° varĆ°ar Ć½msa menningu, tungumĆ”l, lĆ­f, menntun og atvinnutƦkifƦri. ƞaĆ° er kveikjan aĆ° Ć¾vĆ­ aĆ° bƦta starfsskilyrĆ°i.
Auk Ć¾ess aĆ° valda atvinnuleysi Ć­ sumum tilvikum hefur hnattvƦưingin einnig gert fĆ³lki kleift aĆ° verĆ°a rĆ­kur meĆ° Ć¾essum hƦtti og leitt til vaxtar Ć­ Ćŗtflutningi margra landa. ƞannig hafa fyrirtƦki sem draga Ćŗr kostnaĆ°i auĆ°veldaĆ° sparnaĆ° neytenda. ƞetta leiddi til lƦkkunar Ć” verĆ°bĆ³lgu. ĆžĆ³ aĆ° Ć¾aĆ° sĆ© taliĆ° meĆ° Ć­ neikvƦưum eiginleikum er Ć¾aĆ° jĆ”kvƦư planta. ƞaĆ° hefur einnig Ć”hrif Ć” utanrĆ­kisviĆ°skipti og hagvƶxt.
NeikvƦư einkenni hnattvƦưingarinnar
SamhliĆ°a jĆ”kvƦưri Ć¾rĆ³un alĆ¾jĆ³Ć°avƦưingarinnar hafa Ć¾aĆ° einnig neikvƦư Ć”hrif. Til dƦmis lƶnd sem eru minni Ć­ stƦrĆ°argrƔưu en hin lƶndin og Ć¾ar sem alĆ¾jĆ³Ć°avƦưingarferliĆ° er nĆ½hafiĆ°; mun fylgja Ć¾essu ferli, sem verĆ°ur fyrir Ć”hrifum af hnattvƦưingarĆ”hrifum efnahagskreppunnar Ć­ ƶưru landi, meĆ° afleiĆ°ingum atvinnuleysis. Auk samkeppni koma alĆ¾jĆ³Ć°leg og stĆ³r fyrirtƦki fram Ć” sjĆ³narsviĆ°iĆ°; staĆ°bundin og lĆ­til fyrirtƦki eru Ć­ bakgrunni. ĆžĆ³tt Ć¾rĆ³uĆ°u lƶndin komi Ć­ fremstu rƶư, Ć¾Ć” eru minna Ć¾rĆ³uĆ°u lƶndin Ć” eftir. ƞaĆ° hefur Ć”hrif Ć” tekjudreifingu og kallar Ć” umhverfisvandamĆ”l. ƞaĆ° leiĆ°ir einnig til allsherjar Ć¾versƶgn. MeĆ° ƶưrum orĆ°um, meĆ°an Ć¾eir skapa alĆ¾jĆ³Ć°lega sameiginlega menningu, geta einstaklingar ekki yfirgefiĆ° sĆ­nar eigin undirmenningar Ć” sama tĆ­ma. ƞannig leiĆ°ir Ć¾aĆ° til Ć¾versagnar Ć” fĆ³lki. HnattvƦưingin er Ć­ Ć¾essa Ć”tt Ć­ rĆ­kjandi menningu sem myndast vegna Ć¾rĆ³unar vesturhluta hennar.
Hvernig Ć” alĆ¾jĆ³Ć°avƦưingin sĆ©r staĆ°?
20. Eftir styrjƶldina sem hĆ³fst meĆ° leit aĆ° markaĆ°i sem myndast var af eftirspurn markaĆ°arins sem myndaĆ°ist viĆ° lok iĆ°nbyltingarinnar sem Ć”tti sĆ©r staĆ° Ć” fyrri hluta 18. aldar, varĆ° manntjĆ³n og vaxandi kostnaĆ°ur II. Eftir seinni heimsstyrjƶldina leiddi Ć¾aĆ° til hnattvƦưingar.





ƞĆŗ gƦtir lĆ­ka haft gaman af Ć¾essum
athugasemd